در بررسی آثار معماری در ادوار مختلف تاریخ می‌توان به رابطه‌ی مستقیم و عمیق بین نحوه‌ی نگرش و ایدئولوژی بشر نسبت به هستی و اعتقادات او و به‌طور کلی آن چه را فرهنگ می‌نامیم و آنچه که به عنوان اثر معماري عرضه می‌نماید پی برد. به این معنی که نحوه‌ی تفکر و تفسیرانسان از هستی در شکل‌گیري معماري او به شدت تاثیرگذار بوده است. به عبارت دیگر آن چه به عنوان کالبد معماري شکل می‌گیرد، متأثر از کیفیات روحی است، که خالق آن اثر مدنظر داشته است مانند نقاشی کودکی که از روی آن می‌توان به نحوه تفکر و حالات روانی کودک در هنگام خلق نقاشی‌هایش پی‌برد.

موازی با تحولات عظیمی که در چند قرن اخیر در حوزه‌ی تفکر صورت گرفته است، معماري نیز دست‌خوش دگرگونی‌هایی گردیده که بازخورد آن را می‌توان در تعدد سبک‌ها مشاهده کرد. به این معنی که، این معماري است که آن تفکرات را توصیف می‌کند.هر تفکر جدید و یا نظریه‌ی علمی تازه باعث ایجاد سبکی نو در معماری شده است.

معماری فولدینگ یکی از سبک‌های مطرح در دهه‌ی پایانی قرن گذشته بود. فلسفه‌ی فولدینگ اولین بار توسط فیلسوف و معمار فقید فرانسوی، دلوز مطرح شد.

فولدینگ لایه به لایه است

هر فضا در ساختمانی به سبک فولدینگ شبیه یک لایه است. این لایه‌ها گاهی به صورت موازی در کنار هم قرار می‌گیرند و گاهی درهم پیچ‌وتاب می‏خورند. لایه لایه بودن یکی از بارزترین ویژگی‎های این سبک است و تقریبا در تمام ساختمان‌های این سبک دیده می‌شود.

یکی از ویژگی‌های این لایه‌ها این است که از محیطی که در آن قرارگرفته‌اند، تبعیت می‌کنند. این لایه‌لایه بودن نه تنها در شکل کلی بنا، بلکه در طراحی فضاهای داخلی هم مشهود است و به دلیل تکرار این لایه‌ها که سبب ریتم در طراحی می‌شود، جلوه‌ای خاص به ساختمان می‌دهد.

انعطاف پذیری فولدینگ

فرم‌های معماری در این سبک بیشتر به صورت منحنی و نرم هستند و به راحتی می‌توانند به فرم‌های دیگر تبدیل شوند. این ویژگی را می‌توانید در ساختمان «مرکز فرهنگی حیدر علی اف» کشور آذربایجان ببینید. پوسته این ساختمان کاملا نرم و منعطف است و در هر نقطه با توجه به کاربرد فضا شکلی خاص به خود می‌گیرد. ناگفته نماند معمار داخلی این اثر سارا شیخ اکبری، زنی ایرانی است. او از همان لایه‌های نرم و منعطف سبک فولدینگ در طراحی داخلی این بنا استفاده کرده است؛ لایه‌هایی که با حرکت آزادانه خود از سطح برخاسته روی دیوار می‌روند و روی سقف به حرکت روان و سیال خود ادامه می‌دهند.

تطابق با رنگ زمینه در فولدینگ

فرم در معماری فولدینگ انعطاف‏پذیر است. این فرم خود را با شرایط محیطی وفق می‌دهد. همان‌طور که ژله شکل ظرفی که در آن قرار گرفته را به خود می‌گیرد، فرم‏ها یا لایه‌های معماری فولدینگ در کنار هم شکل محیط اطراف را به خود می‌گیرند؛ مثلا ساختمانی که نقش راه آهن را بازی می‌کند، شکلی کشیده مثل خطوط راه آهن دارد. این ویژگی را می‌توانید در «راه آهن افراگولا» در ایتالیا اثر «زاها حدید» ببینید. البته ناگفته نماند فولدینگ‌ها فقط به شکل ظاهری محیط توجه نمی‌کنند بلکه ویژگی‌های اجتماعی و تاریخی محیط را نیز در نظر می‌گیرند.

ارجحیت سازه‌های افقی بر عمودی

معماران این سبک با ساختمان‌های بلند عمودی مخالف هستند. بیشتر ساختمان‌هایی که به این سبک ساخته شده‌اند، شکل افقی دارند. شاید این یکی از همان دلایلی باشد که کمتر این نوع ساختمان را در معماری جدید ایران می‌بینیم. «گرگ لین» یکی از معماران مشهور این سبک، در یک حرکت نمادین طبقات مختلف «برج سیرز» را که یکی از بلندترین ساختمان‏های ساخته شده به این سبک بود به صورت لایه‌هایی درآورد و آن‌ها را به صورت افقی در کنار هم قرار داد. او با این کار مخالفت خود را با ساختمان‌های بلند عمودی اعلام کرد.

در معماری فولدینگ تبعیض جایی ندارد

در بسیاری از ساختمان‌ها فضاهای مهم در راس بنا یا در بهترین جایگاه قرار می‌گیرند و حتی شکل آن‌ها کاملا متمایز از بقیه فضاهاست. این تفاوت آن قدر است که بیننده به راحتی می‌تواند این فضا را از بقیه تشخیص دهد اما معماران سبک فولدینگ با این سلسله مراتب مخالف هستند. در این سبک، هر فضا کاربری مخصوص خود را دارد و مانند فضاهای «مرکز گردهمایی کلمبوس» بدون آن‌که بخواهد خود را به رخ دیگر فضاها بکشد، آرام در کنار بقیه قرار می‌گیرد.

مشخصه‌های معماری فولدینگ

از مشخصه‌های بارز معماری فولدینگ می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

•    کثرت گرایی

•    افقی گرایی

•    انعطاف پذیری.

•    انتقال فرم.

•    ریزوم

•    ضددوگانگی

•    ضدمرکزگرایی

•    ضد سلسله مرات

•    ضد خردگرایی.

•    ضد فراروایت.

•    فرم ضعیف

معماران سبک معماری فولدینگ

از افراد مشهور و برجسته این سبک از معماری می‌توان ژیل دلوز، فیلیکس گاتاری، پیتر آیزنمن، فرانک گری، چارلز جنکز، زاها حدید، بهرام شیردل، جفری کیپنیز، گرگ لین، فیلیپ جانسون را نام برد.

آثار سبک معماری فولدینگ

مرکز گردهمایی کلمبوس در ایالت اهایو، آمریکا

خانه لویس در کلیولند آمریکا

خانه ایمندورف، د‌وسلدورف، آلمان

برج سیزر در شهر شیکاگو

طرح مرکز هنرها در دانشگاه اموری در شهر آتلانتا در آمریکا

گرگ لین در تعریف معماری فولدینگ می گوید : ” فولدینگ یعنی تلفیق نمودن عوامل نامربوط در یک مخلوط به هم پیوسته . ” در این رابطه می توان لایه های رسوبی در کوه ها را مثال زد که در اثر فشارهای درونی زمین روی یکدیگر خم شده و پیچ و تاب خورده اند . در عین این که هر لایه خصوصیات درونی خود را حفظ کرده است ، ولی با لایه مجاور خود درگیر شده و لایه ها به صورت انعطاف پذیری در کنار یکدیگر انحناء پیدا کرده اند .

معماری فولدینگ به دنبال تعداد است و می خواهد سلسله مراتب را از بین ببرد. این فلسفه در پی از بین بردن دوگانگی هاست.فولد یعنی چین و لایه یعنی لایه هاي هزار تو، یعنی هر لایه در کنار لایه ي دیگر ، همه چیز در کنار هم است، هیچ اندیشه ي بر دیگری ارجحیت ندارد ، تفسیري بالاتر از دیگري نیست، همه چیز افقی است.به عبارت دیگر فولدینگ می خواهد منطق دو ارزشی را دیکانستراکت کند و کثرت و تباین را جایگزین آن کند.فولدینگ هم مانند دیکانستراکشن در پی از بین بردن مبناهاي فکری تمدن غرب و بالاخص منطق و ریاضی گو نه ي مدرن است.

 برای ارتباط با کارشناسان طرح تو طرح و دریافت مشاوره، روی دکمه زیر کلیک کنید.

درخواست مشاوره

نویسنده: نیما قیطانی