مقدمه

بهرام شیردل، معمار برجسته ایرانی، در سال ۱۳۳۰ در تهران متولد شد. او در طول دوران حرفه‌ای و پربار خود، با طراحی و ساخت بناهای شاخص و منحصر به فرد، نام خود را به عنوان یکی از تاثیرگذارترین معماران ایرانی در سطح بین‌المللی مطرح کرد. شیردل به واسطه استعداد خود در طراحی، به خصوص در زمینه معماری فولدینگ (معماری نئو باروک)، شناخته می‌شود و آثار او در زمره برترین نمونه‌های این سبک معماری در جهان قرار دارند.

تحصیلات و آغاز فعالیت حرفه‌ای

شیردل قبل از مهاجرت مدت کوتاهی زیر نظر مهندس نسرین فقیه در اصفهان مشغول به کار شد.
سپس دوره کارشناسی خود را در رشته معماری در دانشگاه تورنتو کانادا گذراند. وی پس از دوره کارشناسی به آمریکا مهاجرت کرد و در هنر معماری کرنبورک واقع در میشیگان به ادامه تحصیل پرداخت. او در سال ۱۳۶۲ با تاسیس دفتر مهندسین مشاور آکس رونو در لس‌آنجلس، گامی مهم در مسیر پیشرفت حرفه‌ای خود برداشت. گفتنی است تاسیس این دفتر معماری با همکاری اندرو زاگو صورت پذیرفت.

سبک و رویکرد معماری بهرام شیردل

آثار بهرام شیردل به دلیل استفاده از فرم‌های پیچیده و هندسه‌های غیرخطی، به شدت متمایز و چشمگیر هستند. او با الهام از طبیعت و مفاهیم فلسفی، به خلق فضاهایی منحصر به فرد و پویا می‌پردازد. شیردل به واسطه تسلط بر علم هندسه و ریاضیات، قادر به خلق سازه‌هایی با ظرافت زیاد و زیبایی بی‌نظیر است.
هم چنین استاد شیردل از بکارگیری عناصر الحاقی در طراحی اجتناب می‌ورزد و به کاربرد عناصر یکپارچه و عظیم در شکل دهی طرح‌ها تاکید ویژه‌ای دارد.
این خصیصه موجب عدم ابهام در انتقال پیام اثرش خواهد شد و تمامی این مشخصات ماهیت مینیمالیسم او در طراحی را نمایان می کند.

نظر بهرام شیردل در رابطه با پتانسیل معماری ایران

بهرام شیردل نظر خود را در رابطه با تاریخ و استعداد معماری در ایران به این شکل بیان نمود: کشوری که توانسته قرن‌های متمادی تجربه معماری خود را به کشورهای دیگر صادر نماید، اکنون می‌تواند صادرات فرهنگی داشته باشد.
تعداد بناهای تاریخی ساخته شده در منطقه ورامین از آثار تاریخی ژاپن بیشتر هستند. همین امر بیانگر این است که پتانسیل و ظرفیت فرهنگی لازمه وجود دارد. اما متاسفانه ادراک لازم برای این کار موجود نیست.
چرا که معماران کارهایی ارائه می‌دهند که نشان از غرب زدگی دارند.

در کشور ایران 800 دانشکده معماری وجود دارد که سالی 40000 لیسانسه به جامعه تحویل می‌دهد. در صورت سازماندهی این نیروها امکان توسعه معماری ایران در سطح بین الملل وجود خواهد داشت.

معماری فولدینگ

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای بهرام شیردل، پیشگامی در زمینه معماری فولدینگ است. این سبک معماری که مبتنی بر فرم‌های تاشونده و هندسه‌های غیرخطی است، به واسطه پویایی و انعطاف‌پذیری، امکان خلق فضاهای منحصر به فرد و کاربردی را فراهم می‌کند. شیردل با به کارگیری خلاقانه این سبک در طراحی بناهای مختلف، به ارتقای جایگاه معماری فولدینگ در جهان کمک شایانی کرده است.
یکی دیگر از خصیصه‌های اصلی معماری فولدینگ این است که تبعیضی در میان بخش‌های مختلف وجود ندارد. به این صورت که هر بخش کاربری مورد نظر خود را شامل می‌شود و بدون آن که نسبت به دیگر بخش‌ها از حیث توجه ارجحیت داشته باشد، در جای خود قرار می‌گیرد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با معماری فولدینگ به مقاله مربوطه مراجعه نمایید.

جوایز و افتخارات

بهرام شیردل جوایز و افتخارات متعددی را در سطح ملی و بین‌المللی دریافت کرده است. برخی از این افتخارات عبارتند از:

• مدال نقره کریستوفر رن از انجمن صنفی معماران کانادا
• دیپلم افتخار کتابخانه ملی شورای شهر کانسای-کان در ژاپن
• رتبه اول مسابقه طراحی ساختمان مرکزی بانک توسعه صادرات ایران
• رتبه اول مسابقه طراحی مجموعه گردشگری پدیده کیش
• مدال طلای شهرسازی از دولت چین
• عضو هیئت داوران جایزه معمار
• عضو هیئت داوران اولین دوره جایزه معماری آسیا
• بینال معماری ونیز
• مدیر طراحی شرکت RMJM در دبی
• دریافت جایزه نهایی در مسابقه بین المللی نارا

فعالیت‌های آموزشی

بهرام شیردل علاوه بر فعالیت حرفه‌ای در زمینه معماری، در زمینه آموزش نیز حضوری فعال داشته است. او در دانشگاه‌های معتبر جهان مانند دانشگاه هاروارد، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، AA لندن، موسسه فناوری جورجیا، دانشگاه شیکاگو، دانشگاه ایالتی اوهایو، دانشگاه آمریکایی شارجه و دانشگاه میامی به تدریس معماری پرداخته است.
هم‌چنین وی تالیفات ارزشمندی با عناوین معماری برای مردم، معماری سرزمینی ذهن سرزمینی می‌سازد و تولدی دیگر را به ثبت رسانده است.

بررسی آثار شاخص بهرام شیردل

بهرام شیردل، معمار برجسته ایرانی، در طول دوران حرفه‌ای خود، آثار شاخص و ماندگاری را در ایران و سایر نقاط جهان طراحی و اجرا کرده است. در ادامه به بررسی برخی از این آثار می‌پردازیم:

مرکز فرهنگی اکباتان (تهران)

این مرکز فرهنگی که در سال ۱۳۷۶ به بهره‌برداری رسید، یکی از اولین نمونه‌های شاخص معماری فولدینگ در ایران است که به واسطه معماری استادانه مهندس شیردل بنا شده است.

کتابخانه ملی شورای شهر کانسای-کان (ژاپن)

این کتابخانه که در سال ۱۳۷۹ به بهره‌برداری رسید، به عنوان یکی از برترین نمونه‌های معماری فولدینگ در جهان شناخته می‌شود. طراحی این بنا برگرفته از مفاهیم فلسفی شرق و غرب است و فضایی پویا و الهام‌بخش را برای مطالعه و تحقیق فراهم می‌کند.
گفتنی است این پروژه با همکاری استاد سید هادی میرمیران در دفتر مهندسین مشاور نقش جهان صورت پذیرفته است.

موزه ملی آب ایران (تهران)

این موزه که در سال ۱۳۸۲ به بهره‌برداری رسید، به عنوان یکی از تخصصی‌ترین موزه‌های آب در جهان شناخته می‌شود. طراحی این بنا با الهام از مفاهیم مرتبط با آب و با استفاده از فرم‌های منحنی و هندسه‌های سیال انجام شده است.
گفتنی است طراحی این اثر هم با همکاری سید هادی میرمیران صورت گرفت.

ترمینال مسافری فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (تهران)

این ترمینال که در سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسید، به عنوان یکی از بزرگترین ترمینال‌های مسافری در خاورمیانه شناخته می‌شود.
بهرام شیردل در رابطه با طراحی ترمینال مسافربری می‌گوید: 20 سال گذشته که برای طراحی ترمینال به همراه یک شرکت خارجی به کشور بازگشتم، مقرر شده بود که برای 30 میلیون مسافر در سال ترمینال مسافربری احداث گردد.
هم‌چنین وی اذعان کرد که برای رقابت با دیگر کشورهای خاورمیانه نیاز به احداث و توسعه فرودگاه وجود دارد.

ساختمان مرکزی بانک توسعه صادرات ایران (تهران)

طراحی ساختمان مرکزی بانک توسعه صادرات از دیگر همکاری‌های صورت گرفته مهندس بهرام شیردل با سید هادی میرمیران به شمار می‌رود که طرح به عنوان رتبه اول مسابقه در سال 1376 انتخاب شد.

سفارت ایران در برزیل

این سفارتخانه که در سال ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسید، به عنوان یکی از زیباترین سفارتخانه‌های ایران در جهان شناخته می‌شود. طراحی این بنا با الهام از معماری سنتی ایران و با استفاده از فرم‌های هندسی و عناصر تزئینی ایرانی انجام شده است.

علاوه بر آثار ذکر شده، بهرام شیردل طراحی و ساخت بناهای متعددی را بر عهده داشتند و جزو معماران پرکار و با سابقه ایرانی به شمار می‌روند. برخی از دیگر آثار شیردل شامل موارد زیر خواهند شد.

• مجتمع مسکونی زعفرانیه تهران
• مجتمع تجاری میلاد نور تهران
• دانشکده معماری دانشگاه آزاد اسلامی تهران
• برج تجاری اداری SMP
• طرح توسعه حرم حضرت معصومه در قم
• مرکز تجارت جهانی شیراز

• سینما فرهنگ
• طرح بلوار بسیج در یزد
• ساختمان سفارت ایتالیا در ایران
• مجموعه گردشگری پدیده کیش
• اداره ثبت اسناد و املاک

اکنون به برخی از پروژه‌های بین‌المللی پروفسور بهرام شیردل می‌پردازیم که چه به صورت فردی و چه به صورت تیمی در دفاتر معماری مختلف به طراحی پرداختند و موجب خلق آثار معماری ارزشمندی در عرصه جهانی شده‌اند.

• موزه ملی اسکاتلند

• میدان ژاک کارتیه

• کتابخانه اسکندریه مصر

• طراحی شهری در متاپولیس
• مرکز گردهمایی نارا در ژاپن
• موزه مصر
• ساختمان درمانی سینای واقع در لس آنجلس
• برج اداری المپیک وست

تاثیرگذاری در معماری

به طور کل می‌توان گفت بهرام شیردل به عنوان یکی از تاثیرگذارترین معماران ایرانی معاصر، نقشی انکارناپذیر در ارتقای جایگاه معماری ایران در جهان داشته است. خلاقیت، استعداد ذاتی و هنر معماری ایشان الهام‌بخش بسیاری از معماران جوان در سراسر جهان بوده است.